Tartan, blackwatch en plaid

Geruite weefpatronen

Een tartan is een geruite wollen stof waar de Schotse kilt van wordt gemaakt. De weefpatronen van de tartan werden 3500 jaar voor Christus al in China aangetroffen. Het patroon van een tartan wordt gemaakt door zowel in de schering als in de inslag met afwisselende stroken gekleurde draden te weven. De ontwerpen van de verschillende ruiten hoorden oorspronkelijk bij een bepaalde streek of weversfamilie. Later behoorde een bepaalde ruit bij een bepaalde Clan. Nadat de Engelsen de Highlanders in 1746 versloegen wilde de overheid de cultuur van de Highlanders verbieden. Dat resulteerde onder andere in de Dress Act van 1747 waarin de manen verboden werd nog tartans te dragen. Na 35 jaar werd de Dress Act opgeheven maar was er al veel verloren gegaan. Toen de Keltische cultuur opleefde probeerden veel Schotse families te achterhalen of zij een eigen ruit hadden. Als ze er geen hadden dan zorgden ze dat ze er een kregen. Om aan de ‘zwendel’ van ontwerpen een eind te maken publiceerde James Logan in 1831 het boek The Scottish Gael or Celtic Manners, as Preserved among the Highlanders. In dit boek werden toen 55 ruiten beschreven. Tegenwoordig zijn er toch honderden ontwerpen van tartan ruiten vastgelegd.

Blackwatch

Een zeer bekende tartan is de Black Watch. Deze donkerblauw, zwart en groen gekleurde tartan ontleent zijn naam aan de Black Watch,  een in 1725 ontstaan eliteonderdeel van het Britse leger. Het begon als voornaamste regiment van de Highland Brigade, de wachters van de Schotse Hooglanden. Door fusies in het Britse leger is Black Watch tegenwoordig onderdeel van de Scottish Division. De naam van het regiment komt van de donkere kilt (tartan in donkerblauw, zwart en groen) die door de manschappen gedragen werd.

Plaid

Het woord plaid komt voor het eerst voor in het Schots-Gaelisch rond het jaar 1500 in de betekenis van deken of omslagdoek. Tegenwoordig heeft het woord plaid meerdere betekenissen. Ten eerste beschrijft het woord het patroon. Horizontale en verticale strepen van verschillende breedte die een ruitpatroon vormen. Daarnaast wordt het gebruikt om stoffen aan te duiden die zijn geweven in de stijl van een tartan. De derde betekenis van plaid is voor de Schotten nog steeds een traditioneel kledingstuk dat in verschillende stijlen wordt gedragen, zoals een plaid met een riem, een herdersplaid, pipersplaid of drummerplaid. Anders dan een tartan is een plaid niet verbonden aan een clan. Traditioneel was wit één van de basiskleuren van de plaid. De plaid in het Design Lab, onze 3D-configurator, is antraciet met wit en lichtblauw.